[:nl]Oost-Souburg

2008

Bij mijn weten zijn er maar weinig kunstenaars die hun eigen woon- en werkruimte ontwerpen. Dat komt omdat zij zich begrijpelijkerwijs op hun werk richten en niet op de plek waar die tot stand komt. Zeker niet als het kunst is die in een atelier gerealiseerd wordt. Nog minder vaak zie je dat kunstenaars zich druk maken om de voorwaarden waaronder anderen, collega’s, hun werk kunnen vervaardigen en tentoonstellen.
In Nederland is het op z’n zachts gezegd bijzonder lastig en gewaagd om je op dat pad te begeven. Daarom is het des te opvallender dat het kunstenaar Jan van Munster (Gorkum, 1939) wel gelukt is. En wel in Oost-Souburg, aan de rand van de wereld. Op een eiland; het logo van Zeeland. Nog een extra. Met een eigen karakter, taal en betekenis.
Op het eerste gezicht lijkt de discussie over energie en de beschikbaarheid van energiebronnen en grondstoffen een heel actuele. Iets waar we ons pas sinds de stijging van grondstof prijzen weer bewust van geworden zijn. Van Munster gebruikt de effecten die energie op ons leven en ons lichaam heeft al jarenlang.
Na de PlusMin serie, waarvan het meesterlijke +- gebouw bij zijn voormalige woon- en werkplaats in Renesse getuigt en de Brainwave-serie, waarmee hij al startte in de jaren tachtig, is er nu IK-serie.
Hij evolueert daarin zou je kunnen zeggen steeds meer naar het persoonlijke. Naar innerlijke energie, naar de energie in onze hersenen, die ons aanzet tot daden en tot contact met elkaar. In de IK projecten komt dat heel dichtbij. IK te midden van de anderen, die in het voorbijrazen moeten worden aangezet tot aandacht en reflectie. Zelfreflectie misschien zelfs. Zeker nu de vormen van IK op ware grootte worden gemaakt. Een functionele sculptuur, schaal 1:1, die zich bovendien uitzonderlijk goed leent voor vertaling op Europese schaal en daarmee het bereik van de energetische boodschap nog vergroot. MOI, ICH, ME. Juist de personificatie van elke bezoeker of beschouwer met het ongenaakbare werk in basalt, beton, staal of glas sluit elke opwaardering van het ego, de donkere kant van het ik, bij voorbaat ondubbelzinnig uit. Het is dan ook niet van ondergeschikt belang dat die private ontmoeting zorgvuldig geënsceneerd wordt. Liefst in een lommerrijke omgeving, een hof, een omsloten groene ruimte. Op die manier kan de  zichtbaar gemaakt energie, door personen worden opgevangen, vrijkomen en positief aangewend worden.

Op het eiland staan een aantal schijnbaar losse paviljoens, rondom de dominante bakstenen toren, in 1939 ontworpen door ingenieur (van Rijkswaterstaat) J.H.J. Kording. Bovenop de stoere toren staat al geruime tijd een helder transparante opbouw: het atelier van de eigenaar. De toren is het middelpunt, de antenne van de wereld geworden. Ook de lage paviljoens zijn zeer eenvoudig van vorm en allemaal bekleed met een dunne laag grijze cement, zodat de onderliggende bakstenen er nog lichtjes doorheen schijnen, alsof ze een isolatie nodig hebben. Een scherm naar de omgeving. Binnen is er evenveel helderheid en lichtheid als in het torenpaviljoen, zij het met wat minder uitzicht. Alles ademt rust. Ook buiten, in de hof die door de aanwezigheid van grote bomen met daartussen de vlakke grasvelden, de vijver en de begroeide taluds, een veilige haven maakt voor de bezoekers, kunstenaars en hun werk. Die kunst zal de onrust brengen. Er is een paviljoen voor gast kunstenaars in rechthoekige vorm, aan de achterzijde in gewerkt in de omringende geluidswal. Diametraal daar tegenover, aan de verre andere zijde van het eiland staat het opslagpaviljoen, mee gebogen met de snelweg, zich flexibel voegend in de plattegrond. Dan is er nog een cirkelvormige woning, die als eenpacman aan de tuinzijde een open kwart heeft. Hieraan gekoppeld ligt een grote houten vlonder over de vijver in het midden van het complex. Hoge glazen deuren kunnen het open kwart dichtzetten, zodat de cirkel van het huis gesloten is. In de gevel komen op onverwachte moment de symbolen + en – weer voor. Op die wijze is de relatie met het eerdere werk van Van Munster altijd in het huis aanwezig. Als laatste de I en de K, samen IK, waarin de Stichting IK straks exposities gaat organiseren, staat nog slechts in de ruwbouw: een hoopvol stalen skelet op een betonnen vloer. Nu al is dit een prachtig podium voor beeldende kunst die het buitenklimaat verdraagt.

 

opdrachtgever en totaalconcept:
Jan van Munster

ontwerp: 2005

realisatie: 2007-2008

team: Jan van Munster, Johan de Koning, Rensley Mattheeuw, Kees van der Velde

technische uitwerking en constructie:
tekenburo Willems, Vlissingen
Heije staalconstructies, Tholen

maquette: Reinier Surig

uitvoering: Bouwbedrijf De Delta bv, Middelburg

grondwerk: Aannemersbedrijf De Bourgraaf bv, Goes

tuinontwerp: Jan van Munster
tuinaanleg: Edudelta College, Goes

foto’s: Ivo Wennekes, Middelburg, 2008

publicatie: Zeelandboek 12, oktober  2008, Architectuurgids Nederland 1980-nu, Rotterdam 2009[:]