een autarkisch object op de Thoolse kade

2009

Tholen

Verblijf in Zeeland is een breed begrip. Het woord verblijven associëren we over het algemeen met kortdurend, tijdelijk. Niettemin kan je ergens ook lang of zelfs permanent verblijven.

Zeeland staat echter te boek als vakantieadres, bestemming voor dagtochtjes en als unieke lokatie voor het houden van een rustig of rustiek pied a terre. In diepere zin zou je deze provincie ook kunnen lezen als veilig toevluchtsoord voor vluchtelingen en excentriekelingen of uitgestotenen: als verbanningsoord of als safe haven.

Het betreft dan mensen die door de filosoof Giorgio Agamben gekenschetst worden met het begrip homo sacer: de heilige mens, een oude term voor degenen die niet langer gerechtigd zijn de voordelen van het legitieme burgerschap te genieten; vogelvrijen.

Iedereen die buiten de burgerlijke samenleving valt; ieder die aan zijn of haar lot is overgeleverd en die terugvalt op het naakte bestaan en dus bloot staat aan allerlei gevaar. Agamben argumenteert dat in onze sterk geprogrammeerde samenleving steeds meer mensen als homo sacer komen te leven. Dat betreft dan niet alleen migranten, zwervers, misdadigers of illegalen, maar evenzeer werklozen, steuntrekkers, eenzame alleenstaanden, seizoenwerkers, asielzoekers, uitzichtloze vinexbewoners, bejaarden in verzorgingstehuizen, uitgezonden militairen, hangjongeren, zeelieden, verslaafden. In termen van typologie moet dan ook niet gedacht worden aan gevangenissen, kloosters, asielzoekerscentra of andere van dergelijke gesloten inrichtingen, maar aan een veel minder hermetisch en socialere versie daarvan, zoals het bungalowpark, het kuuroord of conferentieadres. Typen die open zijn, maar wel steeds met een besloten en veilig karakter en functionerend in een sterk gecontroleerd milieu.

Wij vatten verblijf op als sociaal en bindend element in een compacte samenleving. Ons voorstel is er op gericht mensen samen te brengen en in ipv. buiten te sluiten. Daartoe is niet alleen een aantrekkelijk gebouw op een geschikte lokatie noodzakelijk, maar evenzeer een grote toegankelijkheid, een prettige sfeer en een actieve programma kent.

Die zijn echter niet of nauwelijks met een gebouw te realiseren. Daar is meer voor nodig. Vandaar dat ons ontwerp verder gaat dan het maken van een object, al speelt dat wel een belangrijke rol en zal menigeen zich er wellicht op blindstaren. Naast het gebouw, op de kade in Tholen, is – via de strip – een sterke verbinding gelegd met de jachthaven enerzijds en – via de brug – met het oude stadhuis midden in de stad anderzijds.

Het prachtige oude stadhuis bestemmen wij als stadsherberg. Bovendien is een netwerk van ‘oplaadpunten’ verspreid over het hele eiland Tholen in kaart gebracht, zodat gebruikers van dit netwerk op natuurlijke wijze de verbinding tussen stad en eiland als het ware aan den lijve ondervinden.

Elk oplaadpunt voorziet in digitale en auditieve route-informatie, energie (opgewekt door zonnecellen en een kleine windmolen) en een afval- en telecomvoorziening. Het gebouw of object aan de kade is het vanzelfsprekende culminatie punt of hoofdkwartier waar alles samenkomt. Een veilige haven voor een ieder die zich als vreemdeling of bijwoner wil verpozen in het best bewaarde geheim van Zeeland.

In materiaalgebruik milieuvriendelijk en eveneens uitgerust met moderne technologie voor energieopwekking: een autarkisch gebouw, dat derhalve getypeerd kan worden als multifunctioneel gebouw: een bijna lege huls die gevuld kan worden met alles wat nodig en nuttig is voor de lokale recreant en tegelijkertijd door zijn vorm en uitstraling tot icoon en beeldmerk van de nieuwe Thoolse verblijfscultuur kan worden.

opdrachtgever: CBK Zeeland, gemeente Tholen

ontwerp: Jan Melis, Johan de Koning, juni 2009

3-d model: Onno van Wensen, Middelburg

Ichtus model: Bouwbedrijf Kambier, Koudekerke