[:nl]

Leiden

2008

Een markante en opvallende watertoren midden in de stad, op een cruciale plek, op de ontmoeting van twee kanalen en wegen, recreatieve handelsroutes, levensaders; niet ver van de plaats waar Leiden zijn stedelijk leven ooit begon. Toch maakt de toren tot op heden weinig gebruik van die uitverkoren positie. Hoewel aan het bestaande gebouw vanwege de monumentale status niets veranderd mag (en hoeft te) worden, grijpen wij de voorgestelde functiewijziging aan om de toren stedebouwkundig en sociaal (collectief geheugen) meer te richten op die specifieke omstandigheden van deze openbare plek, zodat gebruikers en publiek zich beter bewust gaan worden van de historische importantie.
De nieuwe functie zelf speelt daarin uiteraard een belangrijke rol. Niet alleen van buitenaf gezien, maar ook van binnenuit zou de toren beter beleefd moeten kunnen worden. Hiertoe zijn de ontworpen toevoegingen aan de oude, symmetrische structuur niet alleen functioneel wenselijk, maar ook in beeldende en narratieve zin essentieel. Het verhaal van een nieuw leven voor dit monument en voor deze plek moet duidelijk zichtbaar worden. Leven, beleving, beweging en dynamiek, dat zijn de sleutelbegrippen van Pump it Up.

Als functie is gekozen voor een fitness- en healthcentrum: een combinatie van sport en ontspanning, die met name in het spa gedeelte de relatie met de oude functie sterk houdt. De hiervoor benodigde infrastructuur mengt zich op tamelijk complexe wijze met de bestaande draag- en ontsluitingsstructuur van de toren, terwijl de ruimtelijke kwaliteit van bestaande en nieuwe infra gehandhaafd blijft. Buitenom wordt een nieuwe eigentijdse vluchtweg gerealiseerd, waardoor de interieure kwaliteiten van de toren benut en versterkt worden en er meer bezoekers toegelaten kunnen worden. Dit is van belang voor het optimaal functioneren van het centrum. Door een tamelijk strikte scheiding aan te brengen tussen specifiek voor deze functie benodigde ingrepen (kleedruimten, sportruimten, baden, floating cabines) en voorzieningen van meer algemene aard (trap, lift, vluchtwegen, leidingtracés, brandveiligheid), ontstaat ook de mogelijkheid om later eventueel van functie te veranderen zonder opnieuw grote investeringen en/of vergaande aanpassingen te hoeven doen. Een dergelijk wijze van  ‘open bouwen’ profiteert optimaal van bestaande fenomenen als de hallucinerende schacht en het imponerende watervat, als ook voldoende gelegenheid bieden voor een pragmatische en goed werkende inbouw.
Nieuwe toevoegingen, zoals het vluchttrappenhuis en de opbouw met zwembad, sauna en stoombad, worden uitgevoerd in licht metaal en strekmetaal, zodat ze in contrast met de stevige stenen toren, herkenbaar van deze tijd zijn en bovendien passen bij de licht modieuze, wat zweverige imago van dergelijke centra. Gevolg hiervan is een intrigerend architectonisch spanningsveld.

Rondom de toren wordt de kaai meer nog dan nu het geval is versteend. De benodigde parkeerplaats voor auto’s en fietsen wordt gedeeltelijk overdekt met een betreedbare stalen pergola, die uitzicht biedt over het water en een aanlegsteiger biedt voor varensgasten. De ruimte tussen de toren en het bruggenhoofd wordt als een hellend plein uitgevoerd, aansluitend op het entreeniveau van de toren. Fietsroutes worden hierdoor minder dwingend. Het vluchttrappenhuis is ten opzichte van de toren precies 13 graden gedraaid, zodat de as nu gericht is op het punt van Leidens oorsprong en de stad met zijn karakteristieke kerktorens. Op deze wijze vloeien heden en verleden, pragmatiek en idealisme, economie en ruimtelijke kwaliteit naadloos ineen.

Download: Final Tower (pdf)

opdrachtgever: Gemeente Leiden

ontwerp: 2008

ontwerp team:
Johan de Koning
Ben Gillissen
Lilian Bos
Onno van Wensen
Renee de Vin[:]